زبان برنامه نویسی چیست؟ انواع زبان های برنامه نویسی و کاربرد آنها

زبان برنامه نویسی چیست و چه کاربردی دارد - سایت آموزش برنامه نویسی الکامکو

پاسخ سوال زبان برنامه نویسی چیست و چه کاربردهایی دارد در این مقاله از مجله برنامه نویسی سایت الکامکو به طور مفصل شرح داده می شود. همچنین در این جهت آشنایی با انواع زبان های برنامه نویسی و کاربردهای هر کدام به این سری از مقالات برنامه نویسی مراجعه کنید.

فهرست مطالب

زبان های برنامه نویسی چیست و چه کاربردی دارند؟

همان طور که برای برقراری ارتباط بین انسان ها از یک زبان مشترک استفاده می شود برای برقراری ارتباط با کامپیوتر هم باید از زبان خاصی استفاده کنیم که به آن زبان برنامه نویسی می گویند. زبان برنامه نویسی به انگلیسی (Programming Language) است که شامل مجموعه ای از دستورالعمل ها و قوانین خاص است که خروجی مورد نظر را تولید می کند و از آنها برای پیاده سازی الگوریتم ها توسط کامپیوتر استفاده می شود. پس در جواب سوال زبان برنامه نویسی یعنی چه باید بگوییم که زبان برنامه نویسی در واقع یک زبان رسمی است که برای کامپیوتر قابل فهم می باشد و برنامه نویسان برای ساخت برنامه ها و ساخت اپلیکیشن های ویندوزی، اندویدی، تحت وب و … باید از زبان برنامه نویسی استفاده کنند.

کاربردهای زبان برنامه نویسی چیست؟

کاربردهای زیان برنامه نویسی به قدری گسترده است که نام بردن همه آنها خارج از این مقاله است. به طور کلی هر آنچه که در ارتباط با کامپیوتر، گوشی و هر نوع وسیله هوشمند باشد با استفاده از زبان برنامه نویسی ایجاد می شود. انواع بازی های رایانه ای، برنامه های تحت وب، برنامه های دسکتاپی و اندرویدی، وب سایت ها و شبکه های اجتماعی و …. همه و همه با استفاده از زبان های برنامه نویسی ساخته شده اند.

همچنین بخوانید» آموزش اندروید استودیو | آموزش نصب Android Studio | اندروید استودیو چیست؟

انواع زبان های برنامه نویسی از لحاظ سطح

همان طور که تعداد بسیار زیادی زبان انسانی در جهان موجود است تعداد زیادی زبان های برنامه نویسی هم وجود دارد که هر کدام از آنها کاربردهای خاص خود را دارند. به طور کلی انواع زبان های برنامه نویسی را از لحاظ سطح می توان به سه دسته زیر تقسیم کرد که هر کدام از این آنها هم دربرگیرنده زبان های برنامه نویسی زیادی می باشند:

۱. زبان های برنامه نویسی سطح پایین (Low-Level Languages):

زبان های برنامه نویسی سطح پایین زبان هایی هستند که به زبان ماشین نزدیک تر و از زبان انسان دورتر هستند. این نوع زبان ها براساس اعداد باینری ۰ و ۱ نوشته می شوند فهم و درک آنها برای کامپیوتر بسیار آسان است به همین دلیل این نوع زبان های برنامه نویسی توسط کامپیوتر با سرعت بالایی اجرا می شوند.

زبان های برنامه نویسی سطح پایین را می توان به دو دسته زبان ماشین و زبان اسمبلی تقسیم کرد. زبان ماشین به صورت اعداد دودویی هستند و فهم آن برای کامپیوتر بسیار آسان است و نیازی به مترجم ندارد. زبان اسمبلی شامل مجموعه ای از دستورالعمل ها و نمادهای خاص است که برای انسان قابل فهم می باشد و این نوع زبان برای اجرا شدن توسط کامپیوتر نیاز به مترجم یا همان اسمبلر دارد تا این دستورالمل ها را به زبان ماشین تبدیل کند.

ویژگی‌های زبان‌های برنامه نویسی سطح پایین:

نزدیک به سخت‌افزار
کنترل مستقیم بر سخت‌افزار و حافظه
اجرای سریع و کارآمد (به دلیل عدم نیاز به ترجمه پیچیده)
پیچیده و دشوار برای نوشتن و درک
وابسته به معماری سخت‌افزار خاص (portable نیستند)
تولید کد بیشتر برای انجام کارهای ساده

موارد استفاده از زبان‌های برنامه نویسی سطح پایین:

برنامه‌نویسی سیستم عامل‌ها
نوشتن درایورهای سخت‌افزاری
برنامه‌نویسی سیستم‌های تعبیه‌شده (embedded systems) با محدودیت منابع
بهینه‌سازی بخش‌های بحرانی برنامه‌ها از نظر سرعت و مصرف حافظه
مهندسی معکوس و تحلیل بدافزار

۲. زبان های برنامه نویسی سطح بالا (High-Level Languages):

زبان های برنامه نویسی سطح بالا به طور کلی زبان هایی را شامل می شود که به زبان انسان نزدیک تر است و از زبان ماشین بسیار فاصله دارد. این نوع زبان ها برای اجرا شدن نیاز به مفسر یا کامپایلر دارند تا به زبان ماشین ترجمه شوند. کار کردن با زبان های برنامه نویسی سطح بالا بسیار راحت و لذت بخش است زیرا شباهت زیادی به زبان انسان دارد. از رایج ترین و محبوب ترین زبان های برنامه نویسی پیشرفته می توان به برنامه نویسی سی شارپ ، جاوا اسکریپت، پایتون، سی پلاس پلاس، پی اچ پی و … اشاره کرد.

ویژگی‌های زبان‌های برنامه نویسی سطح بالا:

دور از جزئیات سخت‌افزاری (abstraction)
آسان برای نوشتن، خواندن و درک
قابلیت حمل بالا (portable) و قابل اجرا بر روی سخت‌افزارهای مختلف با کمترین تغییرات
تولید کد کمتر برای انجام کارهای پیچیده
مدیریت حافظه معمولاً به صورت خودکار انجام می‌شود (garbage collection)
اجرا معمولاً کندتر از زبان‌های سطح پایین (به دلیل نیاز به ترجمه)
کنترل کمتر بر سخت‌افزار

زبان های برنامه نویسی سطح بالا را هم می توان به صورت زیر دسته بندی کرد:

زبان برنامه نویسی رویه ای (pop)

این نوع زبان ها بر اساس فرخوانی رویه ها کار می کنند، یعنی شما باید برنامه خود را به توابع مختلف تقسیم کنید و در ادامه آنها را فراخوانی کنید. زبان های بیسیک، پاسکال، فرترن و سی از جمله زبان های برنامه نویسی رویه ای هستند.

زبان برنامه نویسی شی گرا (oop)

این نوع زبان ها مبتنی بر اشیا هستند یعنی بخش های کوچی با نام شی ایجاد می کنید و در ادامه هرجا که نیاز به استفاده مجدد داشته باشد از این شی ها ایجاد می کنید. جاوا، پایتون و سی شارپ از جمله زبان های برنامه نویسی شی گرایی هستند.

زبان برنامه نویسی طبیعی

بخشی از زبان های انسانی از جمله انگلیسی است.

۳. زبان های برنامه نویسی سطح میانی (Mid-Level Languages):

برخی از زبان‌های برنامه‌نویسی ویژگی‌هایی از هر دو سطح بالا و پایین را دارند و به عنوان زبان‌های سطح میانی شناخته می‌شوند. یعنی هم به زبان ماشین و هم به به زبان انسان نزدیک هستند. این زبان‌ها امکان دسترسی به برخی از قابلیت‌های سطح پایین (مانند مدیریت حافظه مستقیم) را در کنار ویژگی‌های سطح بالا (مانند ساختارهای کنترلی و انواع داده‌های پیچیده) فراهم می‌کنند.

زبان سی (C): اغلب به عنوان یک زبان سطح میانی در نظر گرفته می‌شود زیرا امکان دسترسی مستقیم به حافظه از طریق اشاره‌گرها را فراهم می‌کند، در حالی که دارای ساختارهای برنامه‌نویسی سطح بالا نیز می‌باشد.
زبان سی پلاس پلاس (++C): به عنوان توسعه‌ای از زبان سی، این زبان نیز می‌تواند در دسته زبان‌های سطح میانی قرار بگیرد زیرا امکان برنامه‌نویسی شیءگرا و همچنین دسترسی به قابلیت‌های سطح پایین را فراهم می‌کند.

همچنین بخوانید: معرفی سایت های فریلسری برنامه نویسی ایرانی و خارجی

حالا که با انواع زبان برنامه نویسی از لحاط سطح آشنا شدید بهتر است بدانید که زبان های برنامه نویسی از لحاظ کاربرد هم به جند دسته تقسیم می شوند.

زبان های برنامه نویسی تحت دسکتاپ

زبان برنامه نویسی سی شارپ (++C)

++C (سی پلاس پلاس) یک زبان برنامه‌نویسی قدرتمند، چندمنظوره و سطح میانی است که امکان توسعه برنامه‌های دسکتاپ با عملکرد بسیار بالا و کنترل دقیق بر سخت‌افزار را فراهم می‌کند. این زبان به دلیل نزدیکی به زبان C و قابلیت دسترسی مستقیم به حافظه، برای توسعه نرم‌افزارهای سیستمی، بازی‌های سنگین، نرم‌افزارهای گرافیکی پیچیده و برنامه‌هایی که نیاز به بهینه‌سازی عملکرد دارند، بسیار مناسب است. ++C با پشتیبانی از برنامه‌نویسی شیءگرا (OOP) امکان سازماندهی بهتر کد و استفاده مجدد از آن را فراهم می‌کند و به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا برنامه‌های دسکتاپ با ساختار پیچیده و قابلیت‌های فراوان ایجاد کنند.

برای توسعه برنامه‌های دسکتاپ با ++C، معمولاً از کتابخانه‌ها و فریمورک‌های مختلفی استفاده می‌شود که امکان ایجاد رابط کاربری گرافیکی (GUI) را فراهم می‌کنند. برخی از محبوب‌ترین این فریمورک‌ها شامل Qt، wxWidgets و MFC (Microsoft Foundation Class Library) هستند. این فریمورک‌ها مجموعه‌ای از کلاس‌ها و ابزارها را در اختیار توسعه‌دهندگان قرار می‌دهند تا بتوانند عناصر رابط کاربری مانند پنجره‌ها، دکمه‌ها، منوها و غیره را ایجاد کرده و رویدادهای کاربری را مدیریت کنند. با وجود قدرت و انعطاف‌پذیری بالای ++C، توسعه برنامه‌های دسکتاپ با آن ممکن است نسبت به برخی زبان‌های سطح بالاتر زمان‌برتر و نیازمند مدیریت حافظه دقیق‌تری باشد.

زبان برنامه نویسی سی شارپ (#C)

سی شارپ (#C) یک زبان برنامه‌نویسی مدرن، شیءگرا و قدرتمند است که به طور گسترده برای توسعه برنامه‌های دسکتاپ ویندوز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این زبان که توسط مایکروسافت توسعه یافته، به طور تنگاتنگ با پلتفرم .NET گره خورده است و از کتابخانه کلاس پایه (BCL) غنی این پلتفرم برای ارائه قابلیت‌های متنوع به توسعه‌دهندگان بهره می‌برد. برای ساخت رابط کاربری گرافیکی (GUI) در برنامه‌های دسکتاپ ویندوز با سی شارپ، دو فریمورک اصلی وجود دارد: Windows Forms (WinForms) که برای توسعه سریع برنامه‌های ساده‌تر مناسب است، و Windows Presentation Foundation (WPF) که امکان ایجاد رابط‌های کاربری جذاب‌تر، مدرن‌تر و با قابلیت سفارشی‌سازی بیشتر را فراهم می‌کند.

علاوه بر این، با ظهور .NET MAUI (Multi-platform App UI)، توسعه‌دهندگان سی شارپ می‌توانند برنامه‌های دسکتاپ چندسکویی را نیز هدف قرار دهند و با یک کدبیس واحد، برنامه‌هایی را برای ویندوز و macOS توسعه دهند. سی شارپ با داشتن ویژگی‌هایی مانند مدیریت حافظه خودکار (Garbage Collection)، پشتیبانی از LINQ برای کار با داده‌ها، و برنامه‌نویسی ناهمگام، فرآیند توسعه برنامه‌های دسکتاپ را کارآمد و لذت‌بخش می‌سازد. ابزارهای توسعه قدرتمند مایکروسافت، به ویژه Visual Studio، نیز تجربه توسعه با سی شارپ را بسیار تسهیل می‌کنند.

زبان برنامه نویسی جاوا (Java)

جاوا (Java) یک زبان برنامه‌نویسی شیءگرا و چندسکویی است که به دلیل قابلیت “یک بار بنویس، همه‌جا اجرا کن” (Write Once, Run Anywhere – WORA) برای توسعه برنامه‌های دسکتاپ مستقل از سیستم عامل بسیار محبوب است. برنامه‌های جاوا به بایت‌کد کامپایل می‌شوند که توسط ماشین مجازی جاوا (JVM) بر روی سیستم‌عامل‌های مختلف اجرا می‌شود. این ویژگی به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا برنامه‌های دسکتاپی بسازند که بدون نیاز به تغییرات اساسی، بر روی ویندوز، macOS و لینوکس قابل اجرا باشند.

برای ایجاد رابط کاربری گرافیکی (GUI) در برنامه‌های دسکتاپ جاوا، دو فریمورک اصلی وجود دارد: Swing و JavaFX. Swing یک فریمورک قدیمی‌تر است که رابط‌های کاربری با ظاهر بومی سیستم عامل ایجاد نمی‌کند، در حالی که JavaFX یک فریمورک مدرن‌تر است که امکان ایجاد رابط‌های کاربری جذاب‌تر، با قابلیت‌های گرافیکی پیشرفته و ظاهر یکپارچه‌تر را فراهم می‌کند. جاوا با داشتن کتابخانه‌های استاندارد غنی، مدیریت حافظه خودکار (Garbage Collection) و پشتیبانی از چندنخی، یک انتخاب پایدار و قدرتمند برای توسعه برنامه‌های دسکتاپ سازمانی و چندسکویی به شمار می‌رود.

زبان برنامه نویسی پایتون (Python)

پایتون (Python) یک زبان برنامه‌نویسی سطح بالا، تفسیری و همه‌منظوره است که به دلیل سینتکس ساده و خوانا، به یک انتخاب محبوب برای توسعه برنامه‌های دسکتاپ نیز تبدیل شده است. با استفاده از کتابخانه‌ها و فریمورک‌های مختلف، توسعه‌دهندگان می‌توانند رابط‌های کاربری گرافیکی (GUI) کاربرپسند و کارآمد را با پایتون ایجاد کنند. دو فریمورک اصلی برای توسعه GUI در پایتون Tkinter (که به صورت پیش‌فرض در کتابخانه استاندارد پایتون وجود دارد و برای برنامه‌های ساده‌تر مناسب است) و PyQt (یک فریمورک قدرتمند و مبتنی بر کتابخانه Qt که امکانات گسترده‌تری برای ساخت رابط‌های کاربری پیچیده و جذاب فراهم می‌کند) هستند.

علاوه بر این فریمورک‌های اصلی، کتابخانه‌های دیگری مانند Kivy (برای ساخت برنامه‌های چندلمسی و با رابط کاربری مدرن) و wxPython (یک wrapper برای کتابخانه wxWidgets) نیز برای توسعه برنامه‌های دسکتاپ با پایتون در دسترس هستند. سادگی پایتون، همراه با وجود این فریمورک‌های قدرتمند، فرآیند توسعه برنامه‌های دسکتاپ را سریع و نسبتاً آسان می‌کند، به ویژه برای برنامه‌هایی که نیازی به عملکرد بسیار بالا در سطح زبان‌های کامپایل شده ندارند. پایتون همچنین به دلیل اکوسیستم غنی خود، امکان ادغام آسان با سایر کتابخانه‌ها و ابزارها را برای افزودن قابلیت‌های مختلف به برنامه‌های دسکتاپ فراهم می‌کند.

زبان برنامه نویسی جاوا اسکریپت (JavaScript)

جاوا اسکریپت (JavaScript) که در ابتدا به عنوان یک زبان اسکریپت‌نویسی برای افزودن تعامل به صفحات وب طراحی شده بود، امروزه با ظهور فریمورک‌هایی مانند Electron به یک گزینه قابل توجه برای توسعه برنامه‌های دسکتاپ چندسکویی نیز تبدیل شده است. Electron به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا با استفاده از فناوری‌های وب آشنا (HTML، CSS و جاوا اسکریپت)، برنامه‌های دسکتاپی بسازند که می‌توانند بر روی سیستم‌عامل‌های ویندوز، macOS و لینوکس اجرا شوند. این امر به ویژه برای توسعه‌دهندگان وب که با این فناوری‌ها آشنا هستند، فرآیند ساخت برنامه‌های دسکتاپ را تسهیل می‌کند و امکان استفاده مجدد از دانش و کد را فراهم می‌آورد.

برنامه‌های دسکتاپی که با Electron ساخته می‌شوند، در واقع نسخه‌های بسته‌بندی شده از برنامه‌های وب هستند که در یک محیط مرورگر Chromium جاسازی شده اجرا می‌شوند. این رویکرد به توسعه‌دهندگان امکان دسترسی به اکوسیستم وسیع جاوا اسکریپت و کتابخانه‌ها و فریمورک‌های فرانت‌اند مانند React، Angular و Vue.js را برای ساخت رابط کاربری می‌دهد. اگرچه برنامه‌های Electron ممکن است در مقایسه با برنامه‌های native که با زبان‌هایی مانند ++C یا سی شارپ توسعه داده شده‌اند، مصرف منابع بیشتری داشته باشند، اما سرعت توسعه و قابلیت چندسکویی آن‌ها، آن‌ها را به یک انتخاب جذاب برای بسیاری از پروژه‌ها تبدیل کرده است. برنامه‌های معروفی مانند Slack، Discord و Visual Studio Code از جمله برنامه‌های دسکتاپی هستند که با استفاده از Electron توسعه داده شده‌اند.

زبان برنامه نویسی دلفی (Delphi)

دلفی (Delphi) یک محیط توسعه یکپارچه (IDE) و زبان برنامه‌نویسی شیءگرا است که به طور سنتی برای توسعه سریع برنامه‌های دسکتاپ ویندوز با رابط کاربری گرافیکی (GUI) قوی بسیار محبوب بوده است. زبان برنامه‌نویسی اصلی دلفی، Object Pascal است که یک نسخه توسعه‌یافته از زبان پاسکال با قابلیت‌های شیءگرایی است. دلفی به دلیل کامپایلر بهینه و دسترسی آسان به APIهای ویندوز، امکان ایجاد برنامه‌های دسکتاپ با عملکرد بالا و رابط کاربری واکنش‌گرا را فراهم می‌کند.

یکی از نقاط قوت اصلی دلفی، IDE قدرتمند آن است که ابزارهای بصری فراوانی را برای طراحی رابط کاربری (با استفاده از کامپوننت‌های آماده VCL – Visual Component Library) و مدیریت پروژه در اختیار توسعه‌دهندگان قرار می‌دهد. این IDE فرآیند توسعه را بسیار سریع و کارآمد می‌کند، به ویژه برای برنامه‌های تجاری و پایگاه داده محور. با گذشت زمان، دلفی قابلیت توسعه برنامه‌های چندسکویی را نیز با معرفی فریمورک FireMonkey (FMX) به دست آورده است، که به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد با یک کدبیس واحد، برنامه‌هایی را برای ویندوز، macOS، اندروید و iOS توسعه دهند. اگرچه دلفی همچنان یک انتخاب قدرتمند برای توسعه دسکتاپ باقی مانده است، اما ممکن است جامعه و اکوسیستم آن در مقایسه با برخی زبان‌های جدیدتر و محبوب‌تر، کوچکتر باشد.

زبان های برنامه نویسی گو (Go یا Golang)

زبان برنامه‌نویسی گو (Go یا Golang) که توسط گوگل توسعه یافته است، اگرچه بیشتر به دلیل عملکرد بالا در توسعه بک‌اند، سیستم‌های شبکه و ابزارهای خط فرمان شناخته می‌شود، اما قابلیت استفاده برای توسعه برنامه‌های دسکتاپ را نیز دارد. با استفاده از کتابخانه‌ها و فریمورک‌های مختلف GUI که برای Go در دسترس هستند، توسعه‌دهندگان می‌توانند رابط‌های کاربری گرافیکی برای سیستم‌عامل‌های مختلف ایجاد کنند. برخی از این کتابخانه‌ها شامل Fyne (یک جعبه ابزار GUI مدرن و چندسکویی)، Gio (یک کتابخانه GUI سخت‌افزار-شتاب‌دهنده که توسط خود تیم Go توسعه داده شده است) و Lorca (که از مرورگر Chromium برای نمایش رابط کاربری استفاده می‌کند) می‌باشند.

توسعه برنامه‌های دسکتاپ با Go می‌تواند مزایایی مانند عملکرد بالا (به دلیل کامپایل شدن به کد ماشین)، مدیریت همزمانی کارآمد (با استفاده از گوروتین‌ها) و تولید باینری‌های مستقل و قابل استقرار آسان را به همراه داشته باشد. اگرچه اکوسیستم GUI برای Go به اندازه زبان‌های سنتی توسعه دسکتاپ مانند سی شارپ یا جاوا گسترده نیست، اما با ظهور کتابخانه‌های جدید و پیشرفت‌های موجود، Go به یک گزینه جذاب برای توسعه برنامه‌های دسکتاپ با تمرکز بر عملکرد و قابلیت اطمینان تبدیل می‌شود، به ویژه برای برنامه‌هایی که ممکن است نیاز به انجام کارهای پس‌زمینه سنگین یا تعاملات شبکه‌ای داشته باشند.

ویژوال بیسیک دات نت (Visual Basic .NET یا VB.NET)

ویژوال بیسیک دات نت (Visual Basic .NET یا VB.NET) یک زبان برنامه‌نویسی چند الگویی و شیءگرا است که توسط مایکروسافت توسعه یافته و بر روی پلتفرم .NET اجرا می‌شود. این زبان به عنوان جانشین ویژوال بیسیک کلاسیک معرفی شد و با هدف ارائه یک زبان ساده و در عین حال قدرتمند برای توسعه انواع برنامه‌ها، از جمله برنامه‌های دسکتاپ ویندوز، طراحی شده است. سینتکس VB.NET نسبت به سی شارپ بیشتر به زبان انگلیسی نزدیک است و برای برنامه‌نویسانی که با نسخه‌های قبلی ویژوال بیسیک آشنا هستند، یادگیری آن آسان‌تر است.

برای توسعه برنامه‌های دسکتاپ ویندوز با VB.NET، دو فریمورک اصلی رابط کاربری گرافیکی در دسترس است: Windows Forms (WinForms) و Windows Presentation Foundation (WPF). WinForms یک فریمورک مبتنی بر رویداد و مناسب برای توسعه سریع برنامه‌های دسکتاپ با رابط کاربری سنتی‌تر است. WPF یک فریمورک مدرن‌تر است که امکان ایجاد رابط‌های کاربری جذاب‌تر، با قابلیت سفارشی‌سازی بالا و پشتیبانی از گرافیک برداری و انیمیشن را فراهم می‌کند. VB.NET با بهره‌گیری از کتابخانه کلاس پایه (BCL) پلتفرم .NET، دسترسی آسان به قابلیت‌های مختلف سیستم عامل، کار با داده‌ها، شبکه و سایر امکانات مورد نیاز برای توسعه برنامه‌های دسکتاپ را فراهم می‌کند. ابزارهای توسعه قدرتمند مایکروسافت، به ویژه Visual Studio، تجربه توسعه با VB.NET را بسیار تسهیل می‌کنند و امکان طراحی بصری رابط کاربری و مدیریت پروژه را به سادگی فراهم می‌آورند.

زبان برنامه نویسی پی اچ پی (PHP)

پی اچ پی (PHP) در اصل یک زبان اسکریپت‌نویسی سمت سرور است که به طور گسترده برای توسعه وب پویا و تعاملی به کار می‌رود. معماری اصلی PHP به گونه‌ای طراحی شده است که در سمت سرور اجرا شده و خروجی HTML را برای نمایش در مرورگر کاربر تولید کند. به همین دلیل، تمرکز اصلی PHP بر توسعه وب بوده و اکوسیستم آن حول ساخت وب‌سایت‌ها، برنامه‌های وب و APIها شکل گرفته است.

با این حال، به طور مستقیم و سنتی، PHP یک انتخاب رایج برای توسعه برنامه‌های دسکتاپ نبوده است. اکوسیستم و ابزارهای اصلی PHP برای ساخت رابط کاربری گرافیکی (GUI) و دسترسی به قابلیت‌های سیستم عامل دسکتاپ به صورت مستقیم و یکپارچه طراحی نشده‌اند. در حالی که تلاش‌هایی برای استفاده از PHP در محیط‌های دسکتاپ صورت گرفته است (مانند استفاده از فریمورک‌هایی مانند PHP-GTK یا Electron برای بسته‌بندی برنامه‌های وب به عنوان برنامه‌های دسکتاپ)، این روش‌ها به اندازه استفاده از زبان‌های طراحی شده برای توسعه دسکتاپ، مانند سی شارپ، جاوا یا پایتون با فریمورک‌های GUI اختصاصی، رایج و کارآمد نیستند. بنابراین، وقتی صحبت از توسعه برنامه‌های دسکتاپ می‌شود، PHP معمولاً در اولویت قرار نمی‌گیرد و زبان‌های دیگر انتخاب‌های مناسب‌تری به شمار می‌روند.

زبان برنامه نویسی سوئیفت (Swift)

سوئیفت (Swift) که به عنوان زبان برنامه‌نویسی اصلی برای توسعه برنامه‌های اکوسیستم اپل (iOS، macOS، watchOS و tvOS) شناخته می‌شود، قابلیت استفاده برای توسعه برنامه‌های دسکتاپ macOS را به طور مستقیم و قدرتمند دارد. اپل با ارائه فریمورک Cocoa (شامل AppKit برای macOS)، امکان ساخت رابط‌های کاربری بومی و با کارایی بالا را برای برنامه‌های دسکتاپ مک فراهم کرده است. توسعه‌دهندگان سوئیفت می‌توانند از Xcode، محیط توسعه یکپارچه اپل، برای طراحی رابط کاربری با استفاده از Storyboards یا به صورت برنامه‌نویسی و همچنین نوشتن منطق برنامه به زبان سوئیفت استفاده کنند.

علاوه بر توسعه برنامه‌های دسکتاپ اختصاصی برای macOS، تلاش‌هایی نیز برای استفاده از سوئیفت در سایر سیستم‌عامل‌های دسکتاپ مانند ویندوز و لینوکس صورت گرفته است. با اینکه اکوسیستم توسعه دسکتاپ چندسکویی با سوئیفت هنوز به اندازه زبان‌های جاافتاده‌ای مانند جاوا یا پایتون گسترده نیست، اما با پیشرفت پروژه‌های متن‌باز و تلاش‌های جامعه توسعه‌دهندگان، امکان ساخت برنامه‌های دسکتاپ با سوئیفت برای این پلتفرم‌ها نیز در حال تکامل است. فریمورک‌هایی مانند SwiftGTK و QtSwift تلاش‌هایی در این راستا هستند، اگرچه ممکن است هنوز در مراحل ابتدایی توسعه باشند و به اندازه Cocoa برای توسعه دسکتاپ macOS بالغ و کامل نباشند. با این حال، پتانسیل سوئیفت به عنوان یک زبان مدرن و با عملکرد بالا برای توسعه دسکتاپ در حال افزایش است.

زبان های برنامه نویسی تحت وب

زبان های برنامه نویسی تحت وب را می توان به دو دسته اصلی تقسیم کرد:

زبان های برنامه نویسی سمت کاربر:

زبان‌های برنامه‌نویسی سمت کاربر (Client-Side Programming) به آن دسته از زبان‌ها گفته می‌شود که کد آن‌ها در مرورگر وب کاربر اجرا می‌شود و مسئولیت تعامل و نمایش رابط کاربری وب‌سایت یا برنامه وب را بر عهده دارند. این زبان‌ها به مرورگر امکان می‌دهند تا به رویدادهای کاربر مانند کلیک‌ها، حرکات ماوس و تغییرات ورودی واکنش نشان دهند و محتوای صفحه را به صورت پویا به‌روزرسانی کنند، بدون نیاز به ارسال درخواست مکرر به سرور.

سه زبان اصلی و اساسی در توسعه سمت کاربر وب عبارتند از HTML (برای ساختاردهی محتوا)، CSS (برای طراحی و استایل‌دهی ظاهر) و جاوا اسکریپت (برای افزودن تعامل و پویایی). HTML اسکلت و محتوای یک صفحه وب را تعریف می‌کند، CSS نحوه نمایش این محتوا را تعیین می‌کند (رنگ‌ها، فونت‌ها، طرح‌بندی و غیره)، و جاوا اسکریپت امکان ایجاد رفتارهای پویا، مدیریت داده‌ها در سمت کاربر و برقراری ارتباط ناهمگام با سرور (مانند AJAX) را فراهم می‌سازد. علاوه بر این زبان‌های اصلی، فریمورک‌ها و کتابخانه‌های مبتنی بر جاوا اسکریپت مانند React، Angular و Vue.js نیز برای ساخت برنامه‌های وب پیچیده و با قابلیت نگهداری بالا بسیار محبوب هستند.

زبان های برنامه نویسی سمت سرور:

زبان‌های برنامه‌نویسی سمت سرور (Server-Side Programming) به آن دسته از زبان‌ها گفته می‌شود که کد آن‌ها بر روی سرور وب اجرا می‌شود و مسئولیت پردازش درخواست‌های کاربران، مدیریت داده‌ها، تعامل با پایگاه‌های داده و تولید پاسخ‌های دینامیک (مانند صفحات وب، داده‌های JSON یا XML) را بر عهده دارند. این زبان‌ها نقش اساسی در ایجاد برنامه‌های وب پویا و تعاملی ایفا می‌کنند، زیرا منطق اصلی برنامه و مدیریت اطلاعات در سمت سرور انجام می‌شود.

تنوع زبان‌های برنامه‌نویسی سمت سرور بسیار زیاد است و انتخاب زبان مناسب بستگی به عوامل مختلفی مانند نوع پروژه، اندازه تیم توسعه، عملکرد مورد نیاز و آشنایی با زبان دارد.

برخی از محبوب‌ترین زبان‌های برنامه‌نویسی سمت سرور عبارتند از:

پایتون (با فریمورک‌هایی مانند Django و Flask) جاوا (با فریمورک‌هایی مانند Spring و Jakarta EE)، جاوا اسکریپت (با Node.js و فریمورک‌هایی مانند Express.js و NestJS)، PHP (به طور سنتی برای توسعه وب استفاده می‌شود)، Ruby (با فریمورک Ruby on Rails)، C#‎ (با ASP.NET Core)، Go (برای برنامه‌های با عملکرد بالا و همزمانی قوی) و بسیاری دیگر.

هر یک از این زبان‌ها دارای ویژگی‌ها، اکوسیستم و نقاط قوت خاص خود هستند که آن‌ها را برای انواع مختلف پروژه‌های وب مناسب می‌سازد.

پیشنهاد برای یادگیری دات نت کور

آموزش کامل asp.net core مهارت محور با ساخت پروژه های حرفه ای، از پایه تا فوق پیشرفته

زبان های برنامه نویسی موبایل

زبان های برنامه نویسی موبایل اعم از زبان های برنامه نویسی اندروید و ios، زبان هایی هستند که برای ساخت برنامه های کاربردی موبایل استفاده می شوند. این برنامه ها می توانند شامل بازی ها، برنامه های کاربردی کاربردی و غیره باشند.

انواع زبان های برنامه نویسی موبایل

زبان های برنامه نویسی موبایل را می توان به دو دسته اصلی تقسیم کرد:

زبان های برنامه نویسی Native

زبان‌های برنامه‌نویسی Native به زبان‌هایی گفته می‌شود که به طور خاص برای یک پلتفرم سخت‌افزاری یا سیستم عامل معین طراحی شده‌اند و امکان دسترسی مستقیم به تمام قابلیت‌ها و APIهای آن پلتفرم را فراهم می‌کنند. برنامه‌های Native که با این زبان‌ها توسعه داده می‌شوند، معمولاً بهترین عملکرد و تجربه کاربری را بر روی پلتفرم هدف خود ارائه می‌دهند، زیرا به طور کامل با معماری و ویژگی‌های آن سازگار هستند.

در زمینه توسعه موبایل، برای مثال، سوئیفت (Swift) زبان برنامه‌نویسی Native برای توسعه برنامه‌های iOS، iPadOS، macOS، watchOS و tvOS است، در حالی که کاتلین (Kotlin) و جاوا (Java) به عنوان زبان‌های اصلی Native برای توسعه برنامه‌های اندروید شناخته می‌شوند. این زبان‌ها به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهند تا از تمام امکانات سخت‌افزاری دستگاه (مانند دوربین، GPS، سنسورها) و ویژگی‌های خاص سیستم عامل بهره ببرند و رابط‌های کاربری با ظاهر و عملکرد بومی ایجاد کنند. به طور مشابه، در توسعه دسکتاپ، زبان‌هایی مانند Objective-C و سوئیفت برای macOS و C#‎ و ++C برای ویندوز می‌توانند برای توسعه برنامه‌های Native در نظر گرفته شوند که مستقیماً با APIهای سیستم عامل تعامل دارند. برنامه‌های Native معمولاً از نظر سرعت، پاسخگویی و دسترسی به ویژگی‌های پلتفرم، نسبت به برنامه‌های توسعه داده شده با فناوری‌های چندسکویی، عملکرد بهتری دارند.

زبان های برنامه نویسی Cross-Platform

زبان‌های برنامه‌نویسی Cross-Platform (چندسکویی) به زبان‌هایی گفته می‌شود که امکان توسعه برنامه‌های کاربردی را فراهم می‌کنند که می‌توانند بر روی چندین پلتفرم مختلف (مانند سیستم‌عامل‌های ویندوز، macOS، لینوکس، اندروید و iOS) با کمترین تغییرات در کد اجرا شوند. هدف اصلی این زبان‌ها و فناوری‌های مرتبط، کاهش زمان و هزینه توسعه با استفاده از یک کدبیس واحد برای هدف قرار دادن چندین پلتفرم است.

روش‌های مختلفی برای دستیابی به قابلیت چندسکویی وجود دارد. برخی زبان‌ها مانند جاوا و پایتون با استفاده از ماشین‌های مجازی (JVM) یا مفسرها، امکان اجرای کد یکسان بر روی هر پلتفرمی که از آن ماشین مجازی یا مفسر پشتیبانی می‌کند را فراهم می‌آورند. فریمورک‌هایی مانند React Native و Flutter از زبان‌های جاوا اسکریپت و دارت (Dart) برای ساخت رابط‌های کاربری Native-like استفاده می‌کنند که بر روی چندین پلتفرم موبایل و دسکتاپ قابل اجرا هستند. همچنین، فناوری‌هایی مانند Electron به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهند با استفاده از فناوری‌های وب (HTML، CSS و جاوا اسکریپت) برنامه‌های دسکتاپ چندسکویی بسازند. در نهایت، فریمورک‌هایی مانند .NET MAUI (با زبان سی شارپ) نیز امکان توسعه برنامه‌های کاربردی چندسکویی برای موبایل و دسکتاپ را فراهم می‌کنند. برنامه‌های توسعه داده شده با این زبان‌ها و فریمورک‌ها معمولاً سطح مشخصی از قابلیت استفاده مجدد کد را ارائه می‌دهند، اما ممکن است در برخی موارد، عملکرد یا دسترسی به ویژگی‌های خاص هر پلتفرم به اندازه برنامه‌های Native بهینه نباشد.

پیشنهاد برای ساخت اپلیکیشن های اندروید و iOS همزمان

آموزش فلاتر پروژه محور با زبان برنامه نویسی دارت از مبتدی تا پیشرفته

در اینجا برخی از نکات برای انتخاب زبان برنامه نویسی موبایل مناسب آورده شده است:

نیازهای پروژه: قبل از انتخاب یادگیری زبان های برنامه نویسی، باید نیازهای پروژه خود را در نظر بگیرید. آیا پروژه شما نیاز به برنامه کاربردی قدرتمند، کارآمد یا قابل توسعه دارد؟
تجربه برنامه نویس: اگر تازه کار هستید، بهتر است از یک زبان برنامه نویسی ساده مانند Java یا Kotlin شروع کنید. پیشنهاد ویژه » بهترین دوره کاتلین
ترجیحات شخصی: برخی از زبان های برنامه نویسی نسبت به سایر زبان ها آسان تر یا لذت بخش تر هستند.

با توجه به این عوامل، می توانید زبان برنامه نویسی موبایل مناسب برای پروژه خود را انتخاب کنید.

زبان های برنامه نویسی چندکاربردی

زبان های برنامه نویسی چندکاربردی زبان هایی هستند که می توانند برای طیف گسترده ای از کاربردها استفاده شوند. این زبان ها معمولاً برای ساخت برنامه های کاربردی وب، دسکتاپ، موبایل، سیستم عامل ها و سایر برنامه های کاربردی استفاده می شوند.

برخی از محبوب ترین زبان های برنامه نویسی چندکاربردی عبارتند از:

Python: Python یک زبان برنامه نویسی همه منظوره است که برای ساخت برنامه های کاربردی وب، دسکتاپ، موبایل، سیستم عامل ها و سایر برنامه های کاربردی استفاده می شود.
Java: Java یک زبان برنامه نویسی شی گرا است که برای ساخت برنامه های کاربردی مستقل از پلتفرم استفاده می شود.
C++: C++ یک زبان برنامه نویسی شی گرا است که برای ساخت برنامه های کاربردی قدرتمند استفاده می شود.
JavaScript: JavaScript یک زبان برنامه نویسی سمت کلاینت است که برای افزودن ویژگی های تعاملی به صفحات وب استفاده می شود.
C#: C# یک زبان برنامه نویسی شی گرا است که توسط مایکروسافت توسعه یافته است.
Ruby: Ruby یک زبان برنامه نویسی شی گرا است که برای ساخت برنامه های کاربردی وب، دسکتاپ و موبایل استفاده می شود.
Go: Go یک زبان برنامه نویسی شی گرا است که برای ساخت برنامه های کاربردی شبکه ای و توزیع شده استفاده می شود.
Rust: Rust یک زبان برنامه نویسی شی گرا است که برای ساخت برنامه های کاربردی قدرتمند و ایمن استفاده می شود.

انتخاب زبان برنامه نویسی چندکاربردی مناسب به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله نیازهای پروژه، تجربه برنامه نویس و ترجیحات شخصی.

در اینجا برخی از نکات برای انتخاب زبان برنامه نویسی چندکاربردی مناسب آورده شده است:

نیازهای پروژه: قبل از انتخاب زبان برنامه نویسی، باید نیازهای پروژه خود را در نظر بگیرید. آیا پروژه شما نیاز به برنامه کاربردی قدرتمند، کارآمد یا قابل توسعه دارد؟
تجربه برنامه نویس: اگر تازه کار هستید، بهتر است از یک زبان برنامه نویسی ساده مانند Python یا JavaScript شروع کنید.
ترجیحات شخصی: برخی از زبان های برنامه نویسی نسبت به سایر زبان ها آسان تر یا لذت بخش تر هستند.

با توجه به این عوامل، می توانید زبان برنامه نویسی چندکاربردی مناسب برای پروژه خود را انتخاب کنید.

مزایا و معایب زبان های برنامه نویسی چندکاربردی

مزایای زبان های برنامه نویسی چندکاربردی:

انعطاف پذیری: زبان های برنامه نویسی چندکاربردی می توانند برای طیف گسترده ای از کاربردها استفاده شوند.
قابلیت یادگیری: زبان های برنامه نویسی چندکاربردی معمولاً نسبت به زبان های برنامه نویسی تخصصی آسان تر یاد گرفته می شوند.
جامعیت: زبان های برنامه نویسی چندکاربردی دارای جامعه کاربری بزرگی هستند که پشتیبانی و منابع زیادی را ارائه می دهند.

معایب زبان های برنامه نویسی چندکاربردی:

تخصص: زبان های برنامه نویسی چندکاربردی ممکن است به اندازه زبان های برنامه نویسی تخصصی در یک زمینه خاص قدرتمند نباشند.
سرعت: زبان های برنامه نویسی چندکاربردی ممکن است به اندازه زبان های برنامه نویسی تخصصی سریع نباشند.

در نهایت، تصمیم گیری در مورد اینکه آیا از زبان برنامه نویسی چندکاربردی استفاده کنید یا خیر، به نیازهای خاص پروژه شما بستگی دارد.

همچنین بخوانید: گرفتن پروژه برنامه نویسی اندروید، وب و غیره چگونه است؟

سوالات متداول درباره زبان های برنامه نویسی:

هر زبان برنامه‌نویسی برای حل یک دسته خاص از مشکلات طراحی شده است. برخی برای ساخت وب‌سایت‌ها، برخی برای ساخت اپلیکیشن‌های موبایل، برخی برای تحلیل داده‌ها و برخی دیگر برای ایجاد سیستم‌های عامل بهینه‌سازی شده‌اند. تفاوت در سینتکس، ساختار و کتابخانه‌ها باعث می‌شود هر زبان برای یک کار خاص مناسب‌تر باشد.

انتخاب بهترین زبان برنامه‌نویسی برای هر پروژه بستگی به عوامل مختلفی از جمله:

نوع پروژه: وب‌سایت استاتیک، وب‌سایت پویا، اپلیکیشن موبایل، بازی و …
پلتفرم هدف: وب، اندروید، iOS، دسکتاپ
زمان و منابع موجود: مدت زمان پروژه، بودجه و تعداد توسعه‌دهندگان
مقیاس پروژه: پروژه کوچک، متوسط یا بزرگ
تیم توسعه: تجربه و مهارت‌های تیم توسعه

بهترین زبان برنامه نویسی برای توسعه وب کدام است؟

جاوا اسکریپت: زبان اصلی فرانت‌اند است و برای ایجاد تعامل در صفحات وب استفاده می‌شود. همچنین با فریمورک‌هایی مانند React، Angular و Vue.js برای ساخت برنامه‌های تک صفحه‌ای (SPA) قدرتمند استفاده می‌شود.
پایتون: به دلیل سادگی و خوانایی بالا، برای توسعه سریع وب‌سایت‌ها بسیار محبوب است. فریمورک‌های Django و Flask از محبوب‌ترین فریمورک‌های پایتون برای توسعه وب هستند.
PHP: یکی از قدیمی‌ترین و پرکاربردترین زبان‌ها برای توسعه وب است. وردپرس، یکی از محبوب‌ترین سیستم‌های مدیریت محتوا، با PHP نوشته شده است.
Ruby: با فریمورک Rails، توسعه وب را بسیار سریع و لذت‌بخش می‌کند.
Go: زبان سریع و مقیاس‌پذیری است که برای ساخت وب‌سرویس‌ها و میکروسرویس‌ها بسیار مناسب است.

بهترین زبان برنامه نویسی برای توسعه اپلیکیشن موبایل کدام است؟

سوئیفت: زبان اصلی برای توسعه اپلیکیشن‌های iOS است و توسط اپل توسعه داده شده است.
کاتلین: زبان رسمی برای توسعه اپلیکیشن‌های اندروید است و توسط گوگل پشتیبانی می‌شود.
React Native: یک فریمورک مبتنی بر جاوا اسکریپت است که برای ساخت اپلیکیشن‌های موبایل برای هر دو پلتفرم iOS و اندروید استفاده می‌شود.
Flutter: یک فریمورک دیگر مبتنی بر Dart است که برای ساخت اپلیکیشن‌های موبایل با رابط کاربری زیبا و عملکرد بالا استفاده می‌شود.

آیا یادگیری یک زبان برنامه‌نویسی برای یادگیری زبان‌های دیگر مفید است؟

بله، قطعا. مفاهیم پایه برنامه‌نویسی مانند متغیرها، عملگرها، ساختارهای کنترل و توابع در اکثر زبان‌ها مشترک هستند. بنابراین، یادگیری یک زبان اول، یادگیری زبان‌های بعدی را آسان‌تر می‌کند.

آیا لازم است همه زبان‌های برنامه‌نویسی را یاد بگیرم؟

خیر، نیازی نیست همه زبان‌ها را یاد بگیرید. تمرکز بر چند زبان که به اهداف شما نزدیک‌تر هستند، مفیدتر خواهد بود.

آینده کدام زبان‌های برنامه‌نویسی روشن‌تر است؟

تکنولوژی به سرعت در حال تغییر است و پیش‌بینی آینده زبان‌های برنامه‌نویسی دشوار است. با این حال، زبان‌هایی مانند پایتون، جاوا اسکریپت، گو و راست به دلیل کاربردهای گسترده و جامعه بزرگ توسعه‌دهندگان، آینده روشنی دارند.

آیا برای یادگیری زبان های برنامه‌نویسی به ریاضیات قوی نیاز است؟

داشتن دانش پایه ریاضیات به خصوص در زمینه منطق و الگوریتم‌ها مفید است، اما لزوماً به ریاضیات پیشرفته نیاز ندارید. بسیاری از برنامه‌نویسان بدون داشتن دانش ریاضیات پیشرفته، موفق شده‌اند.

آیا سن برای یادگیری زبان های برنامه‌نویسی مهم است؟

سن مانعی برای یادگیری برنامه‌نویسی نیست. بسیاری از افراد در هر سنی شروع به یادگیری برنامه‌نویسی می‌کنند. مهم‌ترین عامل، علاقه و پشتکار شما است.

چگونه یک زبان برنامه‌نویسی جدید یاد بگیرم؟

دوره‌های آنلاین: سایت هایی مانند سایت آموزش برنامه نویسی الکامکو دوره‌های متنوعی در زمینه برنامه‌نویسی ارائه می‌دهند.
کتاب‌ها: کتاب‌های آموزشی بسیاری برای زبان‌های مختلف برنامه‌نویسی وجود دارد.
مستندات رسمی: مستندات رسمی هر زبان، دقیق‌ترین منبع برای یادگیری آن زبان است.
پروژه‌های عملی: با انجام پروژه‌های کوچک شروع کنید و به تدریج به پروژه‌های پیچیده‌تر بروید.
انجمن‌های برنامه‌نویسی: در انجمن‌هایی مانند Stack Overflow سوالات خود را بپرسید و به سوالات دیگران پاسخ دهید.

نتیجه گیری از انواع زبان های برنامه نویسی و کاربرد آنها

در این مقاله اینکه زبان برنامه نویسی چیست و چه کاربردی دارد را به شما آموزش دادیم. موارد گفته شده از حرفه ای ترین زبان های برنامه نویسی می باشند، پس اگر قصد ورود به دنیا ی آموزش برنامه نویسی را دارید یکی از زبان های بالا را انتخاب کنید و برای تبدیل شدن به یک برنامه نویس حرفه ای شدن تلاش کنید.

در صورتیکه علاقمند به یادگیری برنامه نویسی هستید و هیچ پیش زمینه ای از این تخصص ندارید، می توانید اقدام به تهیه آموزش های سایت الکامکو کنید زیرا هر دوره از دوره های برنامه نویسی الکامکو از سطح پایه تا پیشرفته و از صفر تا صد هستند و همچنین پروژه محور و مهارت محور هستند و در نهایت پاسخگوی نیاز بازار کار برنامه نویسی می باشند.

شما بگید!

شما چه سوالی درباره این موضوع دارید که اینجا مطرح نشده است؟ لطفا تجربیات خودتان را در این زمینه حتما توی کامنت برای ما بنویسید. منتظر نظرات، پیشنهادات و سوالات شما در همین صفحه از سایت آموزش برنامه نویسی الکامکو هستیم…

توجه

مقاله هایی که در سایت به صورت رایگان قرار گرفته است فقط برای مطالعه بیشتر شما کاربران عزیز می باشد. از هرگونه تماس تلفنی با پشتیبانی سایت و سوال در مورد محتوای مقاله ها خودداری شود.

اشتراک گذاری این مطلب

آخرین مقالات