نرم افزار تحت وب چیست؟ تاریخچه نرم افزارهای تحت وب چیست؟ انواع نرم افزار های تحت وب کدام ها هستند؟ یک برنامه تحت وب چه کاری می تواند انجام دهد؟ نصب نرم افزار تحت وب چگونه است؟ نحوه کارکرد نرم افزار تحت وب چگونه است؟ ویژگی های برنامه های تحت وب چیست؟ مزایای نرم افزار تحت وب چیست؟ در ادامه این مقاله سایت آموزش برنامه نویسی الکامکو همراه باشید تا با جواب این سوالات اشنا شوید.

نرم افزار تحت وب چیست؟

نرم افزار تحت وب (Web-based software) نوع خاصی از نرم افزار است که از طریق مرورگر وب اجرا می شود. یعنی کاربران می توانند از طریق هر دستگاهی که به اینترنت دسترسی دارد و صرف نظر از سیستم عامل آن، به نرم افزار دسترسی داشته باشند. نرم افزارهای تحت وب اغلب به عنوان برنامه های SaaS (Software as a Service) شناخته می شوند.

تاریخچه نرم افزارهای تحت وب

تاریخچه نرم افزارهای تحت وب به اوایل دهه ۱۹۹۰ باز می گردد. در آن زمان، مرورگرهای وب اولیه هنوز در حال توسعه بودند و قابلیت های آنها محدود بود. با این حال، توسعه دهندگان نرم افزار شروع به آزمایش استفاده از مرورگرها برای ارائه نرم افزار کردند.

یکی از اولین نرم افزارهای تحت وب موفق، Gopher بود که در سال ۱۹۹۱ منتشر شد. Gopher یک سیستم ناوبری مبتنی بر متن بود که از طریق مرورگرهای وب اولیه قابل دسترسی بود. Gopher برای دسترسی به منابع اطلاعاتی مانند پرونده ها، فهرست ها و کتابچه های راهنمایی استفاده می شد.

در سال ۱۹۹۳، WorldWideWeb توسط تیم برنرز لی منتشر شد. WorldWideWeb اولین مرورگر وب گرافیکی بود و به سرعت محبوبیت پیدا کرد. WorldWideWeb برای دسترسی به صفحات وب استفاده می شد که می توانستند متن، تصاویر و سایر عناصر گرافیکی را نمایش دهند.

با توسعه مرورگرهای وب، توسعه دهندگان نرم افزار شروع به ایجاد نرم افزارهای تحت وب پیچیده تر کردند. در سال ۱۹۹۵، Netscape Navigator و Internet Explorer به عنوان دو مرورگر وب اصلی معرفی شدند. این مرورگرها قابلیت های جدیدی را ارائه می دادند که توسعه نرم افزارهای تحت وب را آسان تر می کرد.

در دهه ۱۹۹۰، چندین نرم افزار تحت وب موفق منتشر شد. از جمله این نرم افزارها می توان به Hotmail، AOL Instant Messenger و Yahoo! Mail اشاره کرد. این نرم افزارها نشان دادند که نرم افزارهای تحت وب می توانند جایگزین مناسبی برای نرم افزارهای سنتی باشند.

در دهه ۲۰۰۰، نرم افزارهای تحت وب به سرعت محبوبیت پیدا کردند. این امر به دلیل عوامل مختلفی از جمله بهبود سرعت اینترنت، افزایش دسترسی به رایانه و توسعه فناوری های جدید مانند Ajax بود.

در دهه ۲۰۱۰، نرم افزارهای تحت وب به عنوان یک مدل غالب برای توسعه نرم افزار تبدیل شدند. امروزه، بسیاری از نرم افزارهای محبوب از جمله Gmail، Google Docs، Microsoft Office 365 و Salesforce به صورت تحت وب ارائه می شوند.

انواع نرم افزار های تحت وب

نرم افزارهای تحت وب را می توان بر اساس عوامل مختلفی طبقه بندی کرد. برخی از رایج ترین روش های طبقه بندی نرم افزارهای تحت وب عبارتند از:

نرم افزار تحت وب بر اساس نوع کاربر

• نرم افزارهای تحت وب عمومی: این نرم افزارها برای عموم مردم در دسترس هستند و معمولاً رایگان یا با هزینه کم هستند. برخی از نمونه های نرم افزارهای تحت وب عمومی عبارتند از:

  • Gmail
  • Google Docs
  • Facebook
  • Twitter

• نرم افزارهای تحت وب تجاری: این نرم افزارها برای مشاغل و سازمان ها طراحی شده اند و معمولاً هزینه بیشتری دارند. برخی از نمونه های نرم افزارهای تحت وب تجاری عبارتند از:

  • Salesforce
  • SAP
  • Oracle
  • Microsoft Office 365

نرم افزار تحت وب بر اساس نوع عملکرد

• نرم افزارهای کاربردی: این نرم افزارها برای انجام کارهای خاص طراحی شده اند، مانند پردازش کلمه، صفحات گسترده، ایمیل، مدیریت پروژه و غیره. برخی از نمونه های نرم افزارهای کاربردی تحت وب عبارتند از:

  • Google Docs
  • Google Sheets
  • Gmail
  • Slack
  • Trello

• نرم افزارهای رسانه ای: این نرم افزارها برای پخش محتوای رسانه ای، مانند فیلم، موسیقی و تلویزیون، طراحی شده اند. برخی از نمونه های نرم افزارهای رسانه ای تحت وب عبارتند از:

  • Netflix
  • YouTube
  • Spotify
  • Apple Music

• نرم افزارهای بازی: این نرم افزارها برای بازی طراحی شده اند. برخی از نمونه های نرم افزارهای بازی تحت وب عبارتند از:

  • Roblox
  • Minecraft
  • Fortnite
  • League of Legends

همچنین بخوانید» بهترین راه یادگیری برنامه نویسی چیست؟

نرم افزار تحت وب بر اساس مدل قیمت گذاری

• نرم افزارهای تحت وب رایگان: این نرم افزارها به صورت رایگان در دسترس هستند و معمولاً دارای ویژگی های محدودی هستند.
• نرم افزارهای تحت وب اشتراک محور: این نرم افزارها با پرداخت اشتراک ماهانه یا سالانه در دسترس هستند و معمولاً دارای ویژگی های بیشتری هستند.
• نرم افزارهای تحت وب مبتنی بر استفاده: این نرم افزارها بر اساس میزان استفاده کاربران از آنها هزینه دارند.

نرم افزار تحت وب بر اساس نحوه توسعه

• نرم افزارهای تحت وب توسعه یافته توسط شرکت ها: این نرم افزارها توسط شرکت های نرم افزاری توسعه داده می شوند و معمولاً دارای ویژگی های پیشرفته ای هستند.
• نرم افزارهای تحت وب توسعه یافته توسط کاربران: این نرم افزارها توسط کاربران توسعه داده می شوند و معمولاً دارای ویژگی های ساده تری هستند.

نرم افزار تحت وب بر اساس سطح امنیت

• نرم افزارهای تحت وب ایمن: این نرم افزارها از ویژگی های امنیتی پیشرفته ای برای محافظت از داده های کاربران استفاده می کنند.
• نرم افزارهای تحت وب ناامن: این نرم افزارها از ویژگی های امنیتی ضعیفی استفاده می کنند و در برابر حملات سایبری آسیب پذیرتر هستند.

یک برنامه تحت وب چه کاری می تواند انجام دهد؟

برنامه های تحت وب می توانند ابزاری ارزشمند برای مشاغل باشند زیرا قادر به کمک به مدیران در موارد زیر هستند:

• ردیابی سوابق عملکرد هر کارگر
• مدیریت حمل و نقل مسافر یا بار
• نظارت بر روند مالی
• کار با حقوق و دستمزد
• کنترل گردش کار اعضای کارکنان و گروه های پروژه

همه این ها را می توان با نوشتن یک برنامه تحت وب که بر روی سرور اجرا می شود ، به دست آورد. این برنامه می تواند به زبان های مختلف برنامه نویسی نوشته شود و از چندین فن آوری و چارچوب استفاده کند. بدون توجه به نصب سیستم عامل، یک برنامه تحت وب در مرورگر رایانه مشتری اجرا می شود. این باعث می شود برنامه های تحت وب به یکی از راه حل های جهانی بین پلتفرمی موجود امروزه تبدیل شوند.

نصب نرم افزار تحت وب چگونه است؟

نصب نرم افزار تحت وب نیازی به نصب هیچ نرم افزاری ندارد. تمام کاری که باید انجام دهید این است که به وب سایت ارائه دهنده نرم افزار بروید و ثبت نام کنید. پس از ثبت نام، می توانید شروع به استفاده از نرم افزار کنید.

برای نصب نرم افزار تحت وب، مراحل زیر را دنبال کنید:

1. به وب سایت ارائه دهنده نرم افزار بروید.
2. روی دکمه “ثبت نام” یا “شروع رایگان” کلیک کنید.
3. اطلاعات خود را وارد کنید، مانند نام، آدرس ایمیل و رمز عبور.
4. شرایط استفاده را بپذیرید.
5. پس از ثبت نام، می توانید شروع به استفاده از نرم افزار کنید.

نحوه کارکرد نرم افزار تحت وب چگونه است؟

مراحل کار نرم افزارهای تحت وب به شرح زیر است:

1. کاربر به وب سایت ارائه دهنده نرم افزار مراجعه می کند.
2. کاربر نام کاربری و رمز عبور خود را وارد می کند.
3. مرورگر کاربر درخواستی را به وب سرور ارسال می کند.
4. وب سرور درخواست کاربر را پردازش می کند و پاسخ را به مرورگر کاربر ارسال می کند.
5. مرورگر کاربر پاسخ وب سرور را نمایش می دهد.

در اینجا یک مثال ساده از نحوه کارکرد نرم افزارهای تحت وب آورده شده است:

فرض کنید کاربری می خواهد از نرم افزار Google Docs استفاده کند. کاربر به وب سایت Google Docs مراجعه می کند و نام کاربری و رمز عبور خود را وارد می کند. مرورگر کاربر درخواستی را به وب سرور Google ارسال می کند. وب سرور Google درخواست کاربر را پردازش می کند و پاسخ را به مرورگر کاربر ارسال می کند. مرورگر کاربر پاسخ وب سرور را نمایش می دهد که در این مورد یک صفحه وب است که رابط کاربری نرم افزار Google Docs را نشان می دهد.

عناصر اصلی یک نرم افزار تحت وب عبارتند از:

• مرورگر وب: مرورگر وب نرم افزاری است که کاربران برای دسترسی به وب استفاده می کنند. مرورگر وب مسئول دریافت درخواست های کاربر از وب سرور و نمایش پاسخ های وب سرور است.
• وب سرور: وب سرور نرم افزاری است که درخواست های کاربران را از مرورگر وب دریافت می کند و پاسخ ها را به مرورگر کاربر ارسال می کند. وب سرور مسئول میزبانی نرم افزار تحت وب و ذخیره داده های کاربران است.
• پایگاه داده: پایگاه داده نرم افزاری است که داده های کاربران را ذخیره می کند. پایگاه داده می تواند در سرور یا در دستگاه کاربر قرار داشته باشد.
• رابط کاربری: رابط کاربری رابط بین کاربر و نرم افزار است. رابط کاربری معمولاً از طریق مرورگر وب نمایش داده می شود.

همچنین بخوانید » آموزش طراحی اپلیکیشن اندروید با جاوا در برنامه Android Studio پروژه محور از صفر تا صد | آموزش نصب Android Studio

ویژگی های برنامه های تحت وب

• احتیاجی نیست که نرم افزار روی کامپیوتر کلاینت (کاربر) نصب شود. تنها کافیست تا کاربر یکی از انواع Browser های مرسوم مانند (گوگل کروم ، فایرفاکس ، اپرا ، اکسپلورر) را باز و آدرس آی پی سرور را در آدرس بار وارد نموده تا صفحه ورود نرم افزار ظاهر شود.
• سرعت دسترسی به نرم افزار تحت وب یا web based از سرعت و عملکرد بسیار بهتر و مطلوب تری برخوردار است و می تواند با استفاده از موبایل ، تبلت و لپ تاپ و هر دستگاهی که اجازه باز کردن صفحات اینترنتی را میدهند مانند تلویزیون های هوشمند از قابلیت های آن بهرمند شد.
• نرم افزارهای تحت وب نوع خاصی از نرم افزارهای کلاینت و سرور هستند که روش طراحی و توسعه آنها نسبت به نرم افزارهای ویندوزی مدرن تر و توانا تر است.
• نرم افزارهای تحت وب از یک هسته پایدار بهره میبرند و با تغییر در عملکرد یا آپدیت، این تغییرات برای همه کاربران در سطح شبکه جهانی اینترنت تغییر می کند.
• طراحی و تنوع در روش های طراحی در اینگونه نرم افزارها بسیار متنوع و مدرن است تا جایی که شرکت های بزرگ نرم افزاری مانند گوگل راه حل هایی برای بهبود بخش UI وب اپلیکیشن ها یا نرم افزارهای تحت وب ارائه کرده اند که در نسخه های Windows Form دیده نمی شود.
• نرم افزارهای تحت وب به حداقل مشخصات سخت افزاری سیستم برای اجرای نرم افزار، نیاز دارند

مزایای نرم افزار تحت وب چیست؟

نرم افزارهای تحت وب مزایای زیادی نسبت به نرم افزارهای سنتی دارند. برخی از مزایای اصلی عبارتند از:

• دسترسی آسان: نرم افزارهای تحت وب نیازی به نصب یا پیکربندی ندارند، بنابراین کاربران می توانند فوراً شروع به استفاده از آنها کنند.
• سازگاری: نرم افزارهای تحت وب بر روی هر دستگاهی که مرورگر وب را اجرا می کند کار می کنند، بنابراین کاربران می توانند از آنها در رایانه شخصی، لپ تاپ، تبلت یا تلفن همراه استفاده کنند.
• به روز رسانی آسان: نرم افزارهای تحت وب به طور خودکار به روز می شوند، بنابراین کاربران همیشه از آخرین نسخه بهره مند می شوند.
• امنیت: نرم افزارهای تحت وب معمولاً ایمن تر از نرم افزارهای سنتی هستند زیرا به جای ذخیره داده ها در دستگاه کاربر، داده ها را در سرور میزبانی می کنند.
• هزینه: نرم افزارهای تحت وب معمولاً ارزان تر از نرم افزارهای سنتی هستند زیرا کاربران فقط برای استفاده از نرم افزار هزینه می کنند، نه برای خرید و نصب آن.
• قابلیت همکاری: نرم افزارهای تحت وب به راحتی قابل اشتراک گذاری و همکاری با دیگران هستند.

لیست نرم افزار های تحت وب

برخی از نمونه های رایج نرم افزارهای تحت وب عبارتند از:

• ایمیل: Gmail، Outlook.com، Yahoo Mail
• پردازش کلمه: Google Docs، Microsoft Office Online
• صفحات گسترده: Google Sheets، Microsoft Excel Online
• پایگاه داده: Google Sheets، Microsoft SQL Server
• فروش آنلاین: Shopify، WooCommerce
• آموزش آنلاین: Coursera، Udemy
• شبکه های اجتماعی: Facebook، Twitter، Instagram

نرم افزارهای تحت وب به سرعت محبوبیت پیدا می کنند و انتظار می رود که این روند در آینده ادامه یابد.

نتیجه گیری از نرم افزار تحت وب:

برنامه تحت وب یا نرم افزار تحت وب، یک نرم افزار است که کاربران برای استفاده از آن، تنها نیاز به یک مروگر مثل: گوگل کروم، فایرفاکس، اُپرا، اینترنت اکسپلورر و … دارند. یعنی برای اجرا کردن این برنامه کافیه یک مروگر داشته باشید و تمام.

این نرم افزارها برخلاف نرم افزار های تحت ویندوز، نیازی به دانلود یا دریافت CD برای نصب یا به‌روزرسانی ندارند. تحت وب بودن نرم‌افزار، الزاما به معنی تحت اینترنت بودن آن نیست. قطع یا وصل بودن اینترنت مشکلی را در اجرای نرم افزار تحت وب ایجاد نمی کند. تحت وب بودن یعنی ارتباط کاربر با نرم افزار از طریق مرورگر وب و تبادل اطلاعات با سرور از طریق یک ارتباط شبکه. این ارتباط شبکه می‌تواند به کوچکی و محدودیت یک شبکه داخلی در یک ساختمان کوچک و یا به بزرگی و گستردگی جغرافیایی شبکه اینترنت باشد.